Η Διευθύντρια του Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης, Συραγώ Τσιάρα, μιλάει για την 6η Μπιενάλε Θεσσαλονίκης

Αθήνα πολιτιστικός προοριμσός 2017
Η Αθήνα ανακηρύχθηκε Πολιτιστικός Προορισμός για το 2017 στην εκδήλωση του οργανισμού Leading Culture Destinations Awards
22 October 2017
Το Λούβρο ανοίγει στις 11 Νοεμβρίου
Το Λούβρο στο Άμπου Ντάμπι θα ανοίξει στις 11 Νοεμβρίου
22 October 2017
6η μπιεναλε θεσσαλονίκης συνεντευξη τσιαρα

Η εστία ως φαντασιακή σύλληψη και κατασκευή αποτελεί το θεματικό πυρήνα της 6ης Μπιενάλε Θεσσαλονίκης. Με τίτλο «Imagined Homes – Φαντασιακές Εστίες» και τον όρο εστία να σημαίνει όχι μόνο την κατοικία, αλλά και την κοινότητα, τον τόπο ή την πατρίδα μέσα στην οποία νιώθει κανείς ασφαλής και αποδεκτός, όπου έχει τις ρίζες του και αναπτύσσει τον πυρήνα των κοινωνικών και οικογενειακών του σχέσεων. Εκκινώντας από την παρούσα συγκυρία της έξαρσης του μεταναστευτικού προβλήματος, η 6η Μπιενάλε επικεντρώνεται στη ρευστότητα και το συνεχή επαναπροσδιορισμό του σπιτιού. Με τη βιωμένη εμπειρία του παρελθόντος, να παίζει σημαντικό ρόλο, καθώς συνθέτει ένα ιστορικό αποθετήριο επιλογών για τη σύλληψη και την κατασκευή του σπιτιού υπό συνθήκες μετακίνησης και εκτοπισμού σε παλαιότερες εποχές. Στη σημερινή εποχή ωστόσο, τα παραπάνω έπαψαν να είναι βεβαιότητες και αποτελούν ζητούμενα για μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες που υποχρεώνονται να εκτοπιστούν, να εγκαταλείψουν τη μόνιμη κατοικία τους βίαια και να αναζητήσουν ένα νέο, περισσότερο ασφαλή και εν πολλοίς μη υπαρκτό τόπο διαμονής. Εξίσου σημαντική είναι και η σύλληψη του μέλλοντος μέσα από την οραματική προβολή των συνθηκών διαβίωσης, συνύπαρξης και ενσωμάτωσης στα διαμορφούμενα πολιτισμικά πλαίσια. Το ίντερνετ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως μία άυλη, αλλά εξόχως επιδραστική πραγματικότητα για τη συγκρότηση ταυτοτήτων, κοινοτήτων και πρακτικών οικείωσης, εντάσσεται στα θεματικά ενδιαφέροντα της 6ης Μπιενάλε. «Η ιδέα για το θέμα προέκυψε μέσα από τον προβληματισμό μας για την υπάρχουσα κατάσταση», λέει η Συραγώ Τσιάρα. «Δε θέλουμε να κάνουμε μια έκθεση αντανακλαστική του προσφυγικού προβλήματος, αλλά προσπαθήσαμε να διευρύνουμε το σκεπτικό και να δούμε και το ιστορικό του βάθος, εννοώντας τι σημαίνει αυτή η βίαιη μετακίνηση των πληθυσμών, αλλά και τι σημαίνει η προσδοκία η μελλοντική, του να ψάχνεις να δημιουργήσεις ένα καινούριο σπίτι». Πόσο ισχυρή είναι σήμερα η ιδέα του σπιτιού; Η ιδέα του σπιτιού και της εστίας θεωρούμε ότι είναι πολύ ισχυρή, δεν έχει να κάνει με έναν τόπο ή ένα οίκημα αλλά στην πραγματικότητα είναι ο πυρήνας των ανθρώπινων σχέσεων, είτε είναι οικογενειακές είτε κοινωνικές, αυτή η έννοια του σπιτιού μας ενδιαφέρει, αυτό που ενώνει τους ανθρώπους τους φέρνει κοντά και τους κάνει να νιώθουν ασφάλεια. Όλα αυτά σήμερα είναι ζητήματα που βρίσκονται σε κίνδυνο, δεν υπάρχει κάτι δεδομένο, τα πάντα αλλάζουν γύρω μας, ακόμα και αυτό που λέγαμε ότι η Ευρώπη είναι το κοινό σπίτι των λαών. Είναι ένα ζητούμενο πάλι, μια μελλοντική προσδοκία. Το ζητούμενο του φαντασιακού έχει να κάνει και με τη βούληση και την ενεργοποίηση του πολίτη, να αλλάξει και να βελτιώσει κάποιες συνθήκες κατοίκησης και συμβίωσης. Είναι ο τρόπος με τον οποίο μαθαίνουμε ξανά να ζούμε μαζί. Η επικοινωνία που γίνεται με πολύ διαφορετικό τρόπο σήμερα, πόσο επηρεάζει την επαφή μας με τους άλλους; Η επαφή που δεν είναι κατά κύριο λόγο σήμερα απτή, μέσα από την τεχνολογική επαφή, είναι άλλη και δημιουργεί νέες αντιλήψεις κοινότητας. Συγκροτούνται δεσμοί και σχέσεις κοινότητας και μέσα από αυτή τη σύγχρονη γλώσσα διαμορφώνεται η έννοια μιας μελλοντικής εστίας. Σε ποιους  καλλιτέχνες απευθυνθήκατε; Κάνουμε έρευνα εδώ και μήνες και ψάχνουμε καλλιτέχνες που γνωρίζουμε τη δουλειά τους, κάποιους τους ανακαλύπτουμε στην πορεία. Μας ενδιαφέρει η περιοχή μας, τα Βαλκάνια, η Μέση Ανατολή, χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και της κεντρικής Ευρώπης, δουλεύουμε με διαφορετικές περιοχές και σε μερικές περιπτώσεις το στοιχείο της τοπικότητας δεν παίζει κανένα ρόλο. Δεν παίζει ρόλο ή σήμερα παίζει ρόλο εξαιτίας της γεωπολιτικής κατάστασης; Είναι διπλό αυτό. Από τη μια παίζει ρόλο ως καταγωγή και εμπειρία. Από την άλλη υπάρχει η υβριδικότητα. Καλλιτέχνες για παράδειγμα από τη μέση Ανατολή που έχουν φύγει και δουλεύουν στην κεντρική Ευρώπη. Βλέπει στοιχεία της καταγωγής κανείς στο έργο τους, αλλά και τα στοιχεία της σύμμειξης της κουλτούρας και του πολιτισμού. Μας ενδιαφέρουν και αυτές οι περιπτώσεις των καλλιτεχνών που αναζητούν ταυτότητα από νέους τόπους, κουβαλώντας και τα στοιχεία της καταγωγής τους. Πότε ξεκινάτε να προσκαλείτε καλλιτέχνες; Σύντομα θα αρχίσουμε να κάνουμε προσκλήσεις αλλά αυτό που θέλω να διευκρινίσω είναι ότι δε θα κάνουμε όλες τις επιλογές με τον κλασικό τρόπο. Ένα κομμάτι θα προκύψει μέσα από ανοιχτή πρόσκληση και αυτό το θεωρούμε και συναφές με την πρακτική μας γενικότερα. Δίνουμε την ευκαιρία σε κάτι νέο, απρόσμενο, που δε γνωρίζουμε, να μας πλησιάσει. Πριν από λίγες ημέρες η Μπιενάλε του Τσανάκαλε ανακοίνωσε την αναβολή της λόγω της πολιτικής κατάστασης στην Τουρκία. Το θέμα της ήταν οι πρόσφυγες και η γενικότερη κατάσταση, ένα θέμα συγγενικό με το δικό σας. Τώρα πια ακυρώθηκε και το νέο που θέλαμε να ανακοινώσουμε, δηλαδή τη συνεργασία μας με την Μπιενάλε του Τσανάκαλε. Δεν είναι κάτι τυχαίο, γιατί τα θέματά μας και αυτά που θα πραγματευόταν, ήταν η πατρίδα. Δεσμοί υπάρχουν μεταξύ μας και είχαμε φτάσει στο σημείο να ανακοινώσουμε μια συνεργασία, αλλά έτσι όπως ήρθαν τα πράγματα δεν ξέρω ποια μορφή θα πάρει, δεν έχω να πω κάτι συγκεκριμένο, αλλά πιστεύω ότι θα βρούμε τον τρόπο να δείξουμε έμπρακτα την υποστήριξή μας στη Μπιενάλε αυτή που έπεσε θύμα της πολιτικής κρίσης και της κρίσης δημοκρατίας στην Τουρκία. Όλο και περισσότεροι καλλιτέχνες στην Ελλάδα και τον κόσμο ασχολούνται με το θέμα των προσφύγων, είναι μια τάση αυτή ή μια πραγματική ανάγκη; Δε μπορώ δώσω μια ενιαία απάντηση, όλες οι περιπτώσεις των καλλιτεχνών δεν είναι ίδιες. Λέω με βεβαιότητα ότι υπάρχουν καλλιτέχνες αφοσιωμένοι σε θέματα που έχουν να κάνουν με το προσφυγικό και την οικονομική κρίση, καλλιτέχνες που στην πορεία και τη διαδρομή τους έχουν αποδείξει την ενασχόλησή τους με κοινωνικά ζητήματα και αυτό δεν έχει να κάνει με την επικαιρότητα. Αυτούς τους σέβομαι και τους τιμώ και στη Μπιενάλε της Θεσσαλονίκης αυτές τις φωνές, τις εναλλακτικές, τις φωνές κοινωνικής κριτικής και αμφισβήτησης, μάς ενδιέφερε να τις ενσωματώσουμε. Από την άλλη, είναι πολύ πιθανό κάποιοι καλλιτέχνες να αξιοποιούν την επικαιρότητα ενός γεγονότος και να θέλουν ενδεχομένως να αντλήσουν κάποιο όφελος, συμμετέχοντας μέσω της καλλιτεχνικής τους δημιουργίας σε αυτή τη δημοσιότητα. Αυτό είναι καλό ή κακό για την τέχνη; Δεν έχει να φοβηθεί η τέχνη από πυροτεχνήματα. Η ουσία της τέχνης υπάρχει και θα υπάρχει και θα ξεχωρίζει. Ακόμα και οι καλλιτέχνες που είναι εντυπωσιοθηρική η δουλειά τους, μπορεί να κερδίζουν τις εντυπώσεις του κοινού για ένα διάστημα, αλλά δε νομίζω να τις διαμορφώνουν. Θα το πω αλλιώς, δεν είναι αυτοί οι καλλιτέχνες που μας ενδιαφέρουν. Δε μας ενδιαφέρει το ρεπορτάζ, αλλά οι πιο στοχαστικές φωνές, οι πιο καλλιεργημένες. Αυτές που έχουν μια αφοσίωση και μια σταθερότητα. Τα οικονομικά σας θα μου τα πείτε; Αυτή η Μπιενάλε θα γίνει με πολύ μειωμένη οικονομική στήριξη από ευρωπαϊκό πρόγραμμα, σίγουρα βέβαια στηρίζεται σε κάποιο βαθμό και στην υποστήριξη ιδρυμάτων και φορέων και είναι μια Μπιενάλε που θέλει να γίνει μέσα σε ένα κλίμα ομαδικότητας. Σε αυτό το πνεύμα χρειάζεται βοήθεια για να υλοποιηθεί. Μέσα από ένα τετράμηνο πρόγραμμα εκδηλώσεων η 6η Μπιενάλε επιδιώκει να αγκαλιάσει όλες τις σύγχρονες τάσεις και ρεύματα, να δώσει βήμα σε λιγότερο και περισσότερο προβεβλημένους καλλιτέχνες και ομάδες, να διαχυθεί στην πόλη, να συγκροτήσει και να ενώσει δημιουργικούς πυρήνες, να ζυμωθεί με την καθημερινότητα και να προσφέρει διεξόδους οραματισμού και υπέρβασης. Η επιµελητική οµάδα που συνυπογράφει το ιδεολογικό πλαίσιο της διοργάνωσης απαρτίζεται από το σύνολο των επιμελητών του ΚΜΣΤ. Η 6η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης υλοποιείται υπό τη διεύθυνση της κ. Συραγώς Τσιάρα, διευθύντριας του Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης του ΚΜΣΤ. Η επίβλεψη ανήκει στη διευθύντρια του ΚΜΣΤ, κ. Μαρία Τσαντσάνογλου. Τη διαχείριση του έργου έχει στην ευθύνη της η κ. Αθηνά Ιωάννου, προϊσταμένη διοικητικών υπηρεσιών. Επιδίωξη της 6ης Μπιενάλε είναι η διατήρηση και διεύρυνση της συνεργασίας με τα μουσεία της πόλης στο πλαίσιο της κίνησης των 5Μ και ευρύτερα, καθώς και με το Δήμο Θεσσαλονίκης, τα πανεπιστημιακά ιδρύματα και άλλους πολιτιστικούς και εκπαιδευτικούς φορείς της πόλης. Η κεντρική έκθεση θα διαρθρωθεί σε ενότητες, οι οποίες θα αναπτυχθούν στην έδρα του ΚΜΣΤ στη Μονή Λαζαριστών, στην έδρα του ΚΣΤΘ, Αποθήκη Β1 στο λιμάνι Θεσσαλονίκης, σε χώρους του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης καθώς και σε ιστορικά κτήρια που διαχειρίζεται ο Δήμος Θεσσαλονίκης. Οικίες με διαφορετικές χρήσεις στο παρελθόν και δημόσιο χαρακτήρα αποτελούν δυνητικούς τόπους δράσεων της Μπιενάλε 6. Για τις δράσεις της θα αξιοποιηθούν και άλλοι δηµόσιοι χώροι της Θεσσαλονίκης, αρχιτεκτονικά μνημεία και αρχαιολογικοί χώροι, όπως και στις προηγούμενες διοργανώσεις. Η 6η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης θα διαρκέσει από τον Σεπτέμβριο έως τον Δεκέμβριο του 2017.

English